Repatriašuvdna dahjege máhcaheapmi

Repatriašuvdna dahjege máhcaheapmi lea dán áigge nannosit ovdan máilmmi eamiálbmogiid gaskkas, ja maiddái sápmelaččat leat álggahan ságastallama iežaset kultuvrra ja kulturárbbiset hálddašeamis ja máhcaheamis. Máhcaheapmi sáhttá dárkkuhit konkrehtalaš dávvira seailluhanbáikki sirdima sajes maiddái dieđu lasiheami. Máhcaheapmi lea eamiálbmogiid kulturidentitehtii symbolalaččat hui dehálaš. Sápmelaččaid kulturárbái čatnasan váttisvuođat leat seammasullasaččat Suomas, Ruoŧas ja Norggas, josge kulturárbbi hálddašeapmi lea dain ordnejuvvon sierraláhkai. Dánmárkkus máhcaheami leat álggahallan nu, ahte leat luohpadan čoakkáldagaid hálddašanvuoigatvuođaid ja dávviriid Ruonáeatnamii. Dán prošeavtta oktavuođaš lea ulbmil gohccáhit ságastallama sápmelaš kulturárbbi hálddašeamis. Sápmelaččaide berrešii dáhkidit buoret vejolašvuođaid hálddašit iežaset kulturárbbi ja kulturbirrasa ja dan bokte váikkuhit dan govvii, mii lea addojuvvon sin iežaset mannanáiggis.

Prošeakta álggii cuoŋománus 2006 ja joatkašuvvá 31.11.2007 rádjái. Prošeavtta jođiheaddji álggahii bargguid geassemánus Siida-sámemuseas Anáris. Prošeaktabargit leat Suomas, Ruoŧas ja Norggas. Inventerenbarggu válmmaštallan lea álggahuvvon nu, ahte lea gárvvistuvvon museaidda ja eará dáfuide, mat hálddašit sámedávviriid dahje čoakkáldagaid, dávvirčoakkáldagaide guoskevaš jearahallanskovvi. Jearahallan čađahuvvo Suomas ja Norggas, Ruoŧas buohtalas jearahallan lea čađahuvvon jagis 2005 Ájtte-musea doaimmas. Vástádusaid vuođul válljejuvvojit báikkit, gos čađahuvvo čoakkáldagaid aitosaš kárten. Geavadis inventerenbargu álgá skábmamánus, go dalle prošeaktabargit álggahit diehtovuođu deavdima museain. Figgamuššan lea vurket ja dárkkistit iešguđet dávvira dieđuid ja govvet visot sámedávviriid, mat gávdnojit Davviriikkain. Prošeavtta gáržžes áigemeriid dihte inventerenbargu vuoruhuvvo museaidda, main dieđut leat vurkejuvvon koarttaide. Daid  museaiguin, maid dávvirat ja čoakkáldagat leat dálá áiggi vugiiguin arkiverejuvvon ja govvejuvvon, lea ulbmil ságastallat ovttasbarggu birra, vai čoakkáldagaid fidnešii ođđa diehtovuđđui.

Prošeavtta loahppamuttus čakčat 2007 lágiduvvo Sámemusea Siiddas repatriašuvdna-ideologiai laktáseaddji riikkaidgaskasaš seminára ja diehtovuođu almmustahttinmuttus prošeavtta birra almmustuvvá publikašuvdna. Go prošeakta lea nohkan, lea figgamuš álggahit prošeavtta, mii kárte eará sápmelaš kulturárbbi. Dál lea juo jođus oktasaš davviriikkalaš EU-oasseruhtaduvvon prošeakta, mii vuodju sápmelaš luohteárbbi čoaggimii.